Çalınan Dikkat
Johann Hari – Çalınan Dikkat
Günümüz insanının en yaygın şikayetlerinden biri: “Artık hiçbir şeye odaklanamıyorum.” Çoğu kişi bunu kendi irade gücünün zayıflığına bağlar. Johann Hari’nin Çalınan Dikkat kitabı ise bu tabloyu kökten sarsıyor. Hari’ye göre dikkatimizi kaybetmemizin sebebi bireysel tembellik değil; yaşadığımız dünyanın dikkatimizi sistematik biçimde çalacak şekilde kurgulanmış olması.
Kitap, dikkatsizliği yalnızca “teknoloji bağımlılığı”na indirgemiyor. Sosyal medya algoritmalarının kullanıcıyı ekranda tutmak için tasarlanmış sonsuz akışları, iş dünyasının bitmeyen hız ve üretkenlik baskısı, sürekli bildirimlerle bölünen zihinsel alan, uyku düzensizliği ve çevresel faktörler… Hepsi dikkat kaybını besleyen katmanlar. Hari’nin en önemli katkısı, bu tabloyu bireysel irade eksikliğinden çıkarıp toplumsal bir sorun olarak ele almasıdır.
Eserde öne çıkan kısımlardan biri, çok farklı alanlardan uzmanlarla yapılan röportajlardır. Nörobilimciler beynimizin parçalanmış dikkat karşısında nasıl yorulduğunu, psikologlar bunun kaygı ve depresyonla nasıl ilişkili olduğunu, sosyologlar ise tüketim kültürünün sürekli “daha fazlasını yap” baskısıyla dikkatimizi nasıl tükettiğini gösteriyor. Hari, dikkati yalnızca zihinsel bir beceri olarak değil, ekonomik ve politik çıkarların şekillendirdiği bir alan olarak anlatıyor.
Kitabın çarpıcılığı, bireysel çözümler ile kolektif değişim ihtiyacını bir arada sunmasında. Elbette pratik öneriler var: bildirimleri kapatmak, odak blokları yaratmak, uyku düzenini korumak. Ama Hari’ye göre asıl mesele, bu dikkat dağınıklığını üreten sistemlere karşı daha geniş bir farkındalık geliştirmek. Eğitim sistemlerinden şehir planlamasına kadar pek çok alanda dikkati koruyan yapılar kurmak gerekiyor.
Benim için Çalınan Dikkat’in en önemli mesajı şu: Dikkatimizi kaybetmek kader değil. Bu, belli tercihler ve toplumsal düzenlemelerle şekillenen bir sonuç. Ve bu nedenle geri alınabilir. Çünkü odaklanmak yalnızca daha üretken olmak için değil, anlamlı ve tatmin edici bir hayat sürebilmek için temel bir ihtiyaçtır.
Sonuç olarak Çalınan Dikkat, yalnızca psikolojiyle ilgilenenler için değil, modern çağın hızına yetişmeye çalışan herkes için güçlü bir çağrıdır. Hari’nin anlattıkları, dikkatimizin yalnızca zihinsel bir yetenek değil, aynı zamanda korunması gereken bir kamusal değer olduğunu hatırlatıyor.
